ECMO (Extracorporeal Membrane Oxygenation) เป็นขั้นตอนพิเศษที่จะช่วยแทนที่การทำงานของหัวใจและปอดในเวลาที่อวัยวะอ่อนแอเกินไปที่จะทำงานอย่างถูกต้อง
ECMO นั้นไม่ได้ทำหน้าที่รักษาแต่ช่วยให้อวัยวะเหล่านี้ได้พักผ่อนคล้ายกับเครื่องที่ใช้สำหรับการผ่าตัดหัวใจ(Open – Heart Surgery) ซึ่งผู้ป่วยจะต้องใช้เครื่องเพียงไม่กี่ชั่วโมงแต่เครื่องECMO อาจต้องใช้ถึงหลายสัปดาห์
อะไร? คือเป้าหมายของ ECMO
เมื่อECMO ช่วยทดแทนการใช้งานของอวัยวะที่มีปัญหาเช่นหัวใจหรือปอดอวัยวะเหล่านี้จึงมีเวลาพักฟื้นและจะใช้เฉพาะหลังจากได้ใช้มาตรการทางการแพทย์อื่นๆแล้วเมื่อหัวใจและ/หรือปอดได้หายเป็นปกติแล้วจะไม่ต้องใช้เครื่องECMO (อาจใช้เวลาไม่กี่วันหรือหลายสัปดาห์ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล)
ECMO ใช้งานอย่างไร
แพทย์จะใส่Cannulas (ท่อพลาสติก) เข้าไปในหลอดเลือดแดงหรือหลอดเลือดดำตรงคอหรือขาหนีบโดยตัดสินใจว่าควรจะใส่ด้วยการผ่าตัดหรือแบบลวดCannula จะช่วยให้เลือดออกจากร่างกายผ่านวงจรECMO ซึ่งจะทำหน้าที่เพิ่มออกซิเจนและลดคาร์บอนไดออกไซด์ผู้ป่วยจึงต้องใส่Cannula 2 ชิ้น
ชนิดของECMO
มี3 แบบวงจร
- Veno – arterial ECMO (VA – ECMO): ช่วยในการแลกเปลี่ยนก๊าซและสนับสนุนการไหลเวียนของโลหิตในขณะที่เลือดนั้นถูกสูบจากเส้นเลือดดำสู่เส้นเลือดแดงระบบนี้จะสนับสนุนหัวใจและปอดเช่นเดียวกับระบบที่ใช้ในห้องปฏิบัติการสำหรับการผ่าตัดหัวใจ
- Veno – venous (VV – ECMO): ช่วยในการแลกเปลี่ยนก๊าซเลือดจะถูกดูดออกจากเส้นเลือดดำและสูบกลับเข้าไปอีกครั้งระบบนี้จะใช้ได้กับปอดเท่านั้น
- Arterio – venous ECMO (AV – ECMO): ช่วยในการแลกเปลี่ยนก๊าซโดยการใช้แรงดันของเลือดเพื่อที่จะสูบเลือดจากเส้นเลือดดำสู่เส้นเลือดแดง
จุดบ่งชี้ให้ใช้ECMO
VA – ECMO จะใช้ในผู้ป่วยที่มีRefractory Cardiogenic Shock ที่มีโรคหัวใจที่มีโอกาสหายสนิท(Reversible Heart Condition) ยังสามารถใช้เป็นสะพานเชื่อมต่อกับอุปกรณ์Ventricular Assist Device (VAD) หรือการปลูกถ่ายหัวใจ
อัตราการรอดของผู้ป่วยที่ใช้VA – ECMO อยู่ระหว่าง30 – 50% ตามสาเหตุที่ก่อให้เกิดโรคหัวใจต่างๆ
รายการบ่งชี้เป็นภาษาอังกฦษ
(VA-ECMO/VV-ECMO/Clinical)
-Weaning from cardiopulmonary bypass after cardiac surgery
-Any potentially reversible acute respiratory failure
-Bridge to left ventricular assist device (LVAD), cardiac transplantation
ARDS. Associated with pneumonia (viral or bacterial)
-Acute myocarditis
-Failed lung transplant graft
-Intractable arrhythmia
-Trauma (pulmonary contusion)
-Post-cardiac arrest (as part of Advance Life Support)
-Pulmonary embolism (if acceptable cardiac function)
-Local anesthetic toxicity
-Pulmonary hypertension (after pulmonary endarterectomy)
ด้วยเทคโนโลยีในปัจจุบันและผลพิสูจน์และผลประโยชน์ECMO ที่ไม่แน่นอนควรพิจารณาใช้ECMO เมื่อการรักษามาตรฐานอื่นๆล้มเหลว
ผู้ป่วยที่ไม่ควรใช้ECMO
ผู้ป่วยที่มีความเสียหายอวัยวะที่ไม่สามารถกู้คืนอวัยวะล้มเหลวหลายจุดมักจะไม่ได้รับประโยชน์จากการสนับสนุนECMOโดยทั่วไปจะไม่แนะนำให้ใช้ในผู้ป่วยที่ไม่สามารถใส่สารกันเลือดแข็งตัวไว้การรักษาด้วยECMO ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องแต่แนะนำให้มีผู้เชี่ยวชาญECMO คอยให้ข้อบ่งชี้ข้อห้ามในแต่ละกรณี
ภาวะแทรกซ้อน
-อาการตกเลือด: ผู้ป่วยส่วนใหญ่จำเป็นต้องใส่สารกันเลือดแข็งตัวอย่างต่อเนื่องและผู้ป่วยมากกว่า50% จะต้องเจอกับอาการตกเลือด
-Thromboembolism (อุดตัน): การอุดตันในวงจรECMO สามารถส่งผลกระทบต่อการทำงานของเครื่องสูบหรือเครื่องให้ออกซิเจน(Oxygenator) ในVA – ECMO สามารถนำไปสู่โรคหลอดเลือดสมองหรือLeg Ischemia (ขาขาดเลือด)
-การจัดการเรื่องECMO จะรวมถึงการตรวจสอบเลือดเพื่อหาความสมดุลของเลือดที่แข็งตัวที่ดีที่สุด
-ภาวะแทรกซ้อนติดเชื้ออาจจะเกี่ยวข้องกับIndwelling Lines, Access Sites or Primary Pathology
-หากวงจรECMO ล้มเหลวหรือแตกอาจนำไปสู่ภาวะโรคหัวใจที่ร้ายแรงแต่เป็นเรื่องที่ไม่ปกติตราบใดที่ทุกองค์ประกอบมีความปลอดภัย
-Cannula (ท่อพลาสติก) สามารถเป็นปัญหาได้หากหลุดหรืออยู่ในจุดที่ผิดจะมีผลต่อการไหลเวียนเลือดและประสิทธิภาพECMO
-ควรมีพนักงานที่ได้รับการฝึกอบรมอยู่กับผู้ป่วยตลอดเวลาเพื่อตรวจสอบความสมบูรณ์ของวงจรECMO อย่างสม่ำเสมอเพื่อป้องกันปัญหาและตอบสนองทันทีในกรณีล้มเหลวเฉียบพลัน
อวัยวะที่ต้องดูแลระหว่างใช้เครื่องECMO
ระบบปอดและทางเดินหายใจ
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
ระบบประสาท
ระบบไต
ระบบเลือด
ระบบการติดเชื้อ
ระบบน้ำ, เกลือแร่และอาหาร
ECMO ควรใช้ที่ไหน
-ควรมีทีมสหสาขาวิชาชีพนำโดยSpecialized Cardiothoracic and Vascular Surgical Services
-พนักงานควรผ่านการฝึกอบรมอย่างดี
-มีเกณฑ์สำหรับการจัดการECMO รวมถึงข้อบ่งชี้และข้อห้าม(Indications and Contraindications)
-ระบบการขนส่งที่เหมาะสม
ที่มา: Bangkok Hospital
~~~~~~~~~
