มูลเหตุเกิดมงคลปัญหา
เล่ากันมาว่า ในชมพูทวีป มหาชนชุมนุมกันในที่นั้นๆ เช่น ใกล้ประตูเมือง สภาแห่งสถานราชการ เป็นต้น มอบทรัพย์สินเงินทองให้เขาเล่าเรื่องต่างๆ เช่น เรื่องนำนางสีดามา เป็นต้น เรื่องหนึ่งๆ เล่าอยู่ถึง ๔ เดือนจึงจบในสถานที่นั้น วันหนึ่ง เรื่องมงคลปัญหาก็เกิดขึ้นว่า ‘ อะไรเล่าหนอ ? เป็นมงคล ’ สิ่งที่เห็นหรือเป็นมงคล เรื่องที่ได้ยินหรือเป็นมงคล หรือเรื่องที่ทราบเป็นมงคล ใครหนอรู้จักมงคล ดังนี้ ’ ครั้งนั้น บุรุษผู้หนึ่ง ชื่อ ทิฏฐมังคลิกะ [ นับถือสิ่งที่เห็นเป็นมงคล ] กล่าวว่า ข้าพเจ้ารู้จักมงคล สิ่งที่เห็นเป็นมงคลในโลก รูปที่สมมติกันว่าเป็นมงคลยิ่ง ชื่อว่า ทิฏฐะ รูปอย่างไรเล่า ? .. คนบางคนในโลกนี้ ตื่นแต่เช้าเห็นนกกระเต็นบ้าง เห็นต้นมะตูมรุ่นบ้าง เห็นหญิงมีครรภ์บ้าง เห็นเด็กรุ่นหนุ่ม ตกแต่งประดับกาย เทินหม้อเต็มน้ำบ้าง ปลาตะเพียนแ...